Nederland benut potentie tech bedrijven van eigen bodem niet

Uit het onderzoek van McKinsey & Company - Building a world-class Dutch start-up ecosystem - blijkt dat Nederland behoort tot de Europese top op het gebied van ondernemerschap en het aantal startups per hoofd van de bevolking. Waar het echter echt mis gaat in ons land, is bij de doorgroei; daar waar juist het realiseren van de potentie vanaf hangt. Momenteel beslaat het Nederlandse startuplandschap ongeveer €100 miljard aan marktkapitalisatie en vertegenwoordigen startups van eigen bodem 130.000 banen. McKinsey berekende dat dit in potentie uitgroeit tot €250-400 miljard in 2030, met 165.000 tot 250.000 extra banen tot gevolg. De ruimte voor groei blijkt ook uit het aandeel van de marktkapitalisatie van startups in het Nederlandse bruto nationaal product in vergelijking tot andere landen. In Nederland ligt dat op dit moment op 6 procent, significant lager dan landen als Israël (25%), Verenigde Staten (17%) en Zweden (15%). Met name de grotere scaleups hebben een aanzienlijke impact op de Nederlandse economie, de groei van het aantal banen, maar vormen bovendien ook de oplossing voor grote maatschappelijke uitdagingen van deze tijd. Zoals Remote en Mapiq die hybride werk mogelijk maken. LG Sonic voor schoon water. Picnic voor emissieloze stedelijke logistiek. Nearfield Instruments, Effect Photonics en Axelera AI in de race voor nieuwe computers. Daarnaast bieden bedrijven als Mosa Meat en Meatable perspectief op een diervrije voedselketen. Randvoorwaarden die snelle groei aanmoedigen moeten worden gecreëerd, want zonder deze en de juiste beleidsprioriteiten zullen Nederlandse startups het afleggen tegen internationale evenknieën. Het kunnen aantrekken van het juiste talent, de beschikbaarheid van Nederlands (durf)kapitaal en een samenwerkend ecosysteem met een gecoördineerde aanpak zijn hierbij essentieel.

Om verder door te groeien moet een meer diverse groep ondernemers worden ondersteund. Het activeren van ondervertegenwoordigde groepen zoals mensen met een praktische scholing, vrouwen, mensen met een niet westerse migratie achtergrond, personen in een oudere leeftijdscategorie, maar ook een nauwere samenwerking tussen oprichters en onderzoeksinstellingen zouden tot een groei van 35 tot 45% in het aantal startups kunnen leiden tussen 2022 en 2030, aldus McKinsey. De sleutel van een succesvol startup ecosysteem ligt echter bij het terugvloeien van kennis en kapitaal van succesvolle bedrijven naar nieuwe ondernemingen. Dit wordt gerealiseerd door opbrengsten breed te delen onder medewerkers, waarmee er een nieuwe en grotere pool van potentiële ondernemers wordt gecreëerd, wat weer banen oplevert en toenemende belastinginkomsten. Essentieel hiervoor en bij het aantrekken van nieuw talent is het stimuleren van mede-eigenaarschap (aandelenopties) onder medewerkers. Het onderzoek wijst uit dat Nederland hierbij binnen Europa in de onderste regionen zit.

Een actief en goed geïnformeerd lokaal investeerderslandschap draagt bij aan de economische en maatschappelijke waarde van startups. De investeringspotentie in Nederland is hoog, maar op dit moment komt 78 procent van de totale investeringen uit het buitenland. Wat beduidend anders is in vergelijkbare landen. Dit is zorgwekkend want door het lage percentage lokale investeringen lopen we de goede rendementen in Nederland mis en hebben we minder mogelijkheden om nieuwe technologie en werkgelegenheid in onze eigen thuismarkt te stimuleren.

Het is cruciaal om daadkrachtig beleid uit te zetten en maatregelen te nemen die groeibedrijven een eerlijke kans geven. Uit het onderzoek blijkt duidelijk dat een nog beter presterend startup landschap een aanzienlijke, positieve impact kan hebben op de Nederlandse economie tegen 2030 als er gericht actie ondernomen wordt. Nederland moet nu inzetten op zo’n gecoördineerde actie waarin de potentiële impact van tech ondernemers op het versnellen van transities het uitgangspunt is en hun groei maximaal gefaciliteerd wordt. Door gezamenlijke focus kunnen onderwijs, wetgevers, investeerders en oprichters bijdragen aan de succesvolle toekomst van Nederland, zowel op maatschappelijk als economisch gebied. “Nederland heeft bijna alles in zich om een toonaangevende bijdrage te leveren aan de wereldwijde transities die op ons af komen. Talloze innovatieve ondernemingen werken al aan oplossingen voor deze maatschappelijke uitdagingen, maar hebben meer financiering nodig om op grote schaal impact te kunnen maken,” aldus Constantijn van Oranje, Special Envoy Techleap.nl. “Het potentieel is enorm, zoals dit rapport uitwijst, maar dat vertaalt zich niet zomaar in maatschappelijk, economisch en klimaat succes. Met gerichte fiscale maatregelen kunnen investeringen aangejaagd worden, en meer welvaart onder de werknemers van succesvolle tech ondernemingen worden gedeeld. Door het aantrekkelijk te maken om medewerkers aandelen te geven zal het ook makkelijker zijn schaars talent aan te trekken en te behouden.”