Wat Nederland kan leren van Silicon Valley

Nederland is een van de meest handelsgedreven economieën ter wereld, en daar mogen we trots op zijn. Maar we slagen er maar niet in om innovatie volop naar de markt te brengen. Daardoor dreigen we de boot te missen: niet alleen de Verenigde Staten en sinds kort ook China liggen mijlenver voor in het stimuleren van nieuwe bedrijven, ook andere Europese landen doen het (sommige sinds kort) veel beter. Daardoor raakt de concurrentiepositie van Nederland uiteindelijk steeds verder achterop.

Zeker, sinds een jaar of tien is de overheid samen met andere partijen actief om ook hier een startup ecosysteem met nieuwe economische activiteiten uit de grond te trekken. De incubators, accelerators en sinds recent Techleap.nl zijn noodzakelijke stappen om ook in de polder startups tot de motor van de economie te maken. Maar als Nederland echt wil meedoen in de Champions League van innovatie, is meer actie nodig.

Sinds jaar en dag werken we hier in het innovatiekloppende hart van de Verenigde Staten. Wibe als serial entrepreneur en Eva als tech-correspondent voor onder meer Het Financieele Dagblad. Hier maken we de gigantische drive en energie van studenten, ondernemers en investeerders aan den lijve mee, een club mensen met een tomeloze wil om baanbrekende producten en diensten te ontwikkelen en in de markt te zetten. 

Wij willen dolgraag dat de Nederlandse startup-scene lessen leert van Silicon Valley, een wereld waar nu nog slechts het topje van de ijsberg van bekend is. De Valley is geen plek, maar eerder een idee: dat je door open informatie te delen en elkaar te helpen (ook als je er niet direct iets voor terugkrijgt) veel verder komt dan door het alleen te proberen. Pay it forward, zegt men hier. In Nederland zegt men het tegenovergestelde: voor wat hoort wat!

In ons recent verschenen boek ‘Het geheim van Silicon Valley’ gaan we uitgebreid in op alle voor- en nadelen van het systeem van de Valley. Maar we hebben ook vier concrete beleidsadviezen die we met het oog op de komende Tweede Kamerverkiezingen, hier kort willen aanstippen.

• Investeer in de startup sector

Wat de overheid ten eerste moet gaan doen, is miljarden investeren in de startup sector. Het ontbreekt nu simpelweg te vaak aan venture capital en angel investors in Nederland, en dat zijn absolute voorwaarden om echt te groeien. De overheid moet in feite als durfkapitalist optreden en daarmee enig risico wegnemen voor en het goede voorbeeld geven aan private investeerders. Dat werkt. We hebben het in de twintigste eeuw gezien in Silicon Valley, dat zonder mega-investeringen van het Amerikaanse ministerie van defensie en de NASA nooit had bestaan in de huidige vorm. De Nederlandse overheid maakt voorzichtige eerste stapjes met fondsen, bijvoorbeeld met de 150 miljoen euro die in het nieuwe Dutch Future Fund gestopt wordt. Maar wij denken meer aan bedragen zoals in Duitsland, waar de overheid de komende tien jaar in totaal 10 miljard euro in startups steekt.

• Stimuleer pensioenfondsen een deel van hun portfolio onder te brengen bij venture-capital fondsen

Eigen investeringen van de overheid is stap één, stap twee is de pensioenfondsen te stimuleren een deel van hun portfolio onder te brengen bij verschillende venture capital-fondsen. De Nederlandse pensioenfondsen beheren de grootste vermogens ter wereld, maar ze zetten die amper in in deze activaklasse, waarschijnlijk vanwege het high risk-gedeelte van de filosofie van venture captialism. Maar het idee van durfkapitaal is high risk, high reward. Het doel is een fiks rendement halen. De overheid zou daarom pensioenfondsen en andere institutionele investeerders moeten stimuleren hier meer aandacht aan te besteden.

• Maak belastingregels rondom aandelenposities aantrekkelijker

Een ander heikel punt dat absoluut moet worden aangepakt, zijn de belastingregels rondom aandelenopties. Het moet veel aantrekkelijker worden (een deel van het) salaris in de vorm van aandelenopties aan te bieden. Daarmee kunnen startups makkelijker een advisory board aanstellen, die betaald krijgen in zulke opties. Ook kunnen aandelenopties helpen talent uit andere landen aan te trekken. Het idee daarachter is simpel: iedereen die aandelenopties heeft, krijgt een nog sterkere motivatie om het bedrijf te laten groeien, want ze delen mee in de winst die dat opbrengt. A rising tide lifts all boats. Maar in Nederland is het krijgen van aandelenopties op dit moment bijzonder onaantrekkelijk, omdat er belasting wordt geheven op het moment dat een optie wordt uitgeoefend, niet als ze verzilverd worden zoals in veel andere landen om ons heen. 

• Creëer meer topprogramma’s in het onderwijs

Ten slotte willen we de politiek aansporen om meer topprogramma’s in het onderwijs mogelijk te maken. De gemiddelde Nederlandse universiteit levert beter onderwijs dan de gemiddelde Amerikaanse, daar ligt het niet aan. Maar zij kunnen niet het neusje van de zalm leveren, de programma’s zoals hier op Stanford en Berkeley dagelijkse praktijk zijn. Daar worden studenten echt gekatapulteerd in de Valley. Zonder deze universiteiten zou Silicon Valley nooit het succes zijn geworden wat het vandaag is. Een goed begin in Nederland zou zijn dat sommige opleidingen selectiever worden in het aannemen en begeleiden van studenten.

Los van de politieke stappen, is het nodig dat ondernemers, talent en de overheid hopen we dat de lezers van ons boek bereid zijn om meer risico te nemen en in het diepe te springen. Het is minder eng dan het lijkt.

Wibe Wagemans en Eva Schram zijn auteurs van het boek Het geheim van Silicon Valley. Wibe werkt daar als een pionier en serial entrepreneur en Eva als freelance VS-correspondent voor onder meer Het Financieele Dagblad.